Erlent

Vísbendingar um vítahring bráðnunar á Suðurskautslandinu

Kjartan Kjartansson skrifar
Vatnið undir hafísnum við Suðurskautslandið verður saltari og þéttari en sjórinn fyrir neðan og sekkur því. Ferskvatn frá bráðnandi jöklum raskar þessari hringrás og gerir hlýrra vatni kleift að komast að rótum skriðjökla.
Vatnið undir hafísnum við Suðurskautslandið verður saltari og þéttari en sjórinn fyrir neðan og sekkur því. Ferskvatn frá bráðnandi jöklum raskar þessari hringrás og gerir hlýrra vatni kleift að komast að rótum skriðjökla. NASA
Ferskt bráðnunarvatn frá íshellunni á Suðurskautslandinu virðist nú raska hringrás í hafinu í kringum viðkvæmustu jöklana þar og veita hlýjum sjó greiðari aðgang að þeim. Þetta gæti valdið hringrás þar sem bráðnun getur af sér enn meiri bráðnun og hækkun yfirborðs sjávar.

Beinar mælingar við strendur vesturhluta Suðurskautslandsins og Totten-jökulinn á austurhluta þess sýna að að ferskt bráðnunarvatnið truflar náttúrulegt ferli þar sem kaldur og saltur sjór við yfirborðið sekkur. Þetta þýðir að hlýrri sjór á meira dýpi getur streymt að landgrunninum og brætt skriðjökla neðan frá.

Við bráðunina bætist enn meira ferskvatn út í sjóinn sem stíflar þessa hringrás enn frekar og veldur þannig meiri bráðnun.

Eykur á áhrif hlýnunar

Spálíkön hafa bent til þess að niðurbrot hringrásarinnar gæti átt sér stað með aukinni bráðnun íssins á Suðurskautinu með hnattrænni hlýnun af völdum manna. Rannsóknin nú er fyrsta beina mælingin sem bendir til þess að ferlið sé þegar farið af stað, að sögn Washington Post.

Sá fyrirvari er á rannsókninni að ekki er hægt að ráða af niðurstöðum hennar hvenær ferskvatnið byrjaði að trufla hringrásina og því er ekki hægt að slá því föstu að hlýnun loftslags af völdum manna hafi orsakað truflunina.

Óháð því mun röskunin auka á áhrif hnattrænnar hlýnunar og hækkun yfirborðs sjávar sem fylgir bráðnun landíssins.

Alessandro Silvano, vísindamaður við Tasmaníuháskóla og aðalhöfundur rannsóknarinnar, segist aðallega hafa áhyggjur af því að Suðurskautslandið bráðni hraðar á yfirborðinu með áframhaldandi hlýnun loftslags. Sú hafi enn ekki verið raunin þar ólíkt á Grænlandi en það gæti breyst.

Neðansjávarbráðnun af völdum hlýs sjávar hefur verið aðalorsök bráðnunar jökla á Suðurskautslandinu. Gríðarlegir ísjakar hafa brotað úr íshellunni þar undanfarin ár.Vísir/AFP

Hliðstæð atburðarás á norðurhvelinu

James Hansen, fyrrverandi loftslagsvísindamaður NASA, sem notaði líkön til að spá fyrir um áhrif bráðnunarvatnsins á hringrásina í hafinu fyrir tveimur árum, segir of snemmt að segja hvaða áhrif keðjuverkun bráðnunar muni hafa á stærri skala.

„Ef við höldum okkur við óbreytta losun [gróðurhúsalofttegunda] þannig að hnattræn hlýnun heldur áfram að aukast býst ég við því að innspýting ferskvatns haldi áfram að aukast (aðallega með hraðara uppbroti íshellunnar og neðansjávarbráðnun) og að hafísþekjan muni stækka. Þessi tilraun mun halda áfram næstu árin og áratugina,“ segir Hansen við bandaríska blaðið.

Fram að þessu hafa vísindamenn haft meiri áhyggjur af því að bráðnun íss á Grænlandi gæti raskað hafstraumum í norðurhöfum. Ferskvatn frá bráðnandi jöklum gæti truflað hringrás í sjónum þar.

Nýjar rannsóknir hafa þannig bent til þess að hringrás í hafinu sem flytur hlýjan sjó frá miðbaugi norður í höf og kaldan sjó þaðan suður á bóginn hafi ekki verið hægari í annað þúsund ára.

Slík röskun á hafstraumunum gæti haft veruleg áhrif á veðurfar í kringum Ísland og í vestanverðri Evrópu.


Tengdar fréttir




Fleiri fréttir

Sjá meira


×