Frammistöðu...? Þórarinn Þórarinsson skrifar 23. nóvember 2018 07:00 Fyrir 69 árum sá George Orwell fyrir þann dapurlega og merkingarlausa heim sem við byggjum í dag og kynnti hugtakið „newspeak“ til sögunnar í bókinni Nítján hundruð áttatíu og fjögur. Með því að brengla og rugla merkingu orða og hugtaka, fletja út merkingu tungumálsins, tókst alræðisvaldinu að lama sjálfstæða og gagnrýna hugsun í dystópískri framtíð ársins 1984. Skáldsaga Orwells hefur sjálfsagt aldrei átt betur við en núna og gæti hæglega borið titilinn Tvö þúsund og átján. Dauðhreinsun tungumálsins gengur svo hryllilega vel að öfugsnúinn rétttrúnaðurinn er að útrýma allri tvíræðni og fjöri úr tungumálinu. Öruggara að hafa þetta steindautt og leiðinlegt þannig að enginn þurfi nú að móðgast. Þessar öfgar ganga svo langt að ekki má lengur segja fólki upp störfum á mannamáli. Orðskrípið „frammistöðuvandi“ dúkkaði upp í umræðunni í vikunni. Eðlilega virðist enginn þekkja merkingu þess enda ólíklegt að nokkur hugsandi manneskja hafi heyrt það áður, hvað þá lagt sér í munn, fyrr en seint í nóvember 2018. Ég reyndi árangurslaust að fletta „frammistöðuvanda“ upp í orðabókum. Rakst á frammivið, frammí og alls konar annað en engan frammistöðuvanda. Út frá samhenginu datt mér helst í hug að fletta upp orðinu „vanhæfur“. Og samkvæmt orðabókum merkir það að vera „ekki hæfur, ómögulegur, óhæfur“. Veit ekkert hvort þessar orðabókarskilgreiningar ná utan um merkingarleysi „frammistöðuvanda“ en eigum við í alvöru talað ekki bara að reyna að standa vörð um lágmarks heilbrigða hugsun og reyna frekar að halda áfram að tala raunverulegt, kjarnyrt manna (kvenna og karla) mál? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þórarinn Þórarinsson Mest lesið Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson Skoðun
Fyrir 69 árum sá George Orwell fyrir þann dapurlega og merkingarlausa heim sem við byggjum í dag og kynnti hugtakið „newspeak“ til sögunnar í bókinni Nítján hundruð áttatíu og fjögur. Með því að brengla og rugla merkingu orða og hugtaka, fletja út merkingu tungumálsins, tókst alræðisvaldinu að lama sjálfstæða og gagnrýna hugsun í dystópískri framtíð ársins 1984. Skáldsaga Orwells hefur sjálfsagt aldrei átt betur við en núna og gæti hæglega borið titilinn Tvö þúsund og átján. Dauðhreinsun tungumálsins gengur svo hryllilega vel að öfugsnúinn rétttrúnaðurinn er að útrýma allri tvíræðni og fjöri úr tungumálinu. Öruggara að hafa þetta steindautt og leiðinlegt þannig að enginn þurfi nú að móðgast. Þessar öfgar ganga svo langt að ekki má lengur segja fólki upp störfum á mannamáli. Orðskrípið „frammistöðuvandi“ dúkkaði upp í umræðunni í vikunni. Eðlilega virðist enginn þekkja merkingu þess enda ólíklegt að nokkur hugsandi manneskja hafi heyrt það áður, hvað þá lagt sér í munn, fyrr en seint í nóvember 2018. Ég reyndi árangurslaust að fletta „frammistöðuvanda“ upp í orðabókum. Rakst á frammivið, frammí og alls konar annað en engan frammistöðuvanda. Út frá samhenginu datt mér helst í hug að fletta upp orðinu „vanhæfur“. Og samkvæmt orðabókum merkir það að vera „ekki hæfur, ómögulegur, óhæfur“. Veit ekkert hvort þessar orðabókarskilgreiningar ná utan um merkingarleysi „frammistöðuvanda“ en eigum við í alvöru talað ekki bara að reyna að standa vörð um lágmarks heilbrigða hugsun og reyna frekar að halda áfram að tala raunverulegt, kjarnyrt manna (kvenna og karla) mál?
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun