Tengsl milli líkamsþyngdar og krabbameina – hvað er til ráða? Jóhanna E. Torfadóttir skrifar 14. nóvember 2018 16:32 Hár líkamsþyngdarstuðull er staðfestur áhættuþáttur krabbameina í 12 líffærum. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu á vegum Alþjóðakrabbameinssjóðisins (WCRF) sem birt var fyrr á þessu ári. Líkamsþyngdarstuðull (þyngd deilt með hæð í öðru veldi) hefur verið notaður í rannsóknum til að meta tengsl við sjúkdóma og dánartíðni. Almennt er lægsta sjúkdóms- og dánartíðni meðal einstaklinga sem eru með líkamsþyngdarstuðul á bilinu 18,5 til 25 kg/m2. Þó að ekki sé hægt að gera greinarmun á fitu- og vöðvamassa út frá líkamsþyngdarstuðli og hann henti því verr til að meta heilsu á einstaklingsgrundvelli þá hentar líkamsþyngdarstuðullinn ágætlega til að rannsaka hópa fólks. Áhætta á krabbameini í eftirtöldum líffærum hækkar með hækkandi líkamsþyngdarstuðli (BMI):VélindaBrisiGallblöðruLifurRistli og endaþarmiBrjóstum – greint eftir tíðarhvörfLegiEggjastokkumNýrumMunni, koki og barkarkýliMaga (magaop)Blöðruhálskirtli – langt gengið meinHvað er til ráða?Í skýrslu Alþjóðakrabbameinsrannsóknasjóðsins eru gefnar ráðleggingar til að stuðla að hæfilegri líkamsþyngd og koma í veg fyrir þyngdaraukningu. Þær eru helstar:Hreyfum okkur daglega (minnst 30 mínútur samanlagt á dag t.d. ganga, hjóla, synda og fleira í þeim dúr).Takmörkum skjátíma utan vinnu og skóla (sjónvarp, tölva og snjallsími)Borðum ríflega af heilkornavörum, grænmeti, ávöxtum og baunumTakmörkum neyslu á unnum matvælum sem innihalda mikið af fitu, sterkju og/eða sykriTakmörkum neyslu á drykkjum sem innihalda sykur Þessar ráðleggingar eru í samræmi við þær almennu ráðleggingar um mataræði sem Embætti landlæknis gefur til að tryggja að líkaminn fái nauðsynleg næringarefni og stuðla að góðri heilsu auk þess að minnka líkur á ýmsum langvinnum sjúkdómum, þar með talið krabbameinum. Mikilvægt er að stjórnvöld stuðli að bættri lýðheilsu þjóðarinna. Í þessu tilliti má geta þess að sykurskattur lagður á drykki sem innihalda sykur og/eða sætuefni hefur dregið úr neyslu þessara drykkja bæði í Kaliforníu og Mexíkó (1, 2, 3). Einnig má nefna jákvætt framtak margra vinnustaða að hvetja til hreyfingar til og frá vinnu og meðan á vinnutíma stendur ásamt því að bjóða uppá fjölbreyttan og hollan mat á vinnutíma. Þess konar framtak getur verið jákvæður þáttur í forvörnum gegn margvíslegum sjúkdómum, haft jákvæð áhrif á starfsánægju og mögulega fækkað veikindadögum.Staðan á ÍslandiÍ norrænni rannsókn frá 2017 sem unnin var í samstarfi við Krabbameinsskrá Íslands, var reiknað út hvað hægt væri að koma í veg fyrir mörg krabbameinstilvik á Norðurlöndunum útfrá tíðni ofþyngdar og offitu. Í rannsókninni kemur meðal annars fram að ef að tíðni ofþyngdar og offitu hefði verið 0% á Íslandi árið 2016 þá hefði verið hægt að koma í veg fyrir 13% af krabbameinsgerðum sem tengjast ofþyngd og offitu næstu 30 árin, eða 3000 krabbamein. Mestu áhrifin sáust fyrir krabbamein í brjóstum og ristli en einnig mátti greina mestu hlutfallslegu lækkunina fyrir mein í legbol og vélinda. Ef tíðni ofþyngdar og offitu myndi lækka um 50% á næstu 20 árum þá myndi krabbameinstilvikum fækka um 1050 (5%). Í samanburði við hin Norðurlöndin væri hlutfallslega hægt að koma í veg fyrir fleiri krabbameinstilvik hérlendis þar sem offita fullorðinna er algengari á Íslandi. Þátttakendur í landskönnunum um mataræði Íslendinga hafa gefið upplýsingar um hæð og þyngd á undanförnum áratugum og samkvæmt þessum rannsóknum jókst tíðni offitu meðal fullorðinna frá því að vera 8% árið 1990 upp í 21% árið 2011. Einnig hefur upplýsingum um hæð og þyngd landsmanna verið safnað í rannsókninni „Heilsa & líðan“ á vegum Embættisins og þar sést áframhaldandi aukning í offitu meðal landsmanna. Slík þróun hefur ekki sést undanfarin ár hjá grunnskólabörnum á höfuðborgarsvæðinu þar sem tíðni offitu hefur staðið í stað eða jafnvel minnkað og því mikilvægt að huga áfram vel að umgjörð grunnskóla en líka framhaldsskóla, háskóla og vinnustaða á landinu til að auðvelda öllum aðgengi að hollum og fjölbreyttum máltíðum og hreyfingu en líka að sérfræðingum sem sérhæfa sig í heilsutengdum málefnum. Aukin offita meðal landsmanna undirstrikar þörfina fyrir forvarnir og meðferðarmöguleika hjá stjórnvöldum, svo sem að koma á sykurskatti á gosdrykki en rannsóknir sýna bein tengsl milli neyslu slíkra drykkja og þyngdaraukningar. Sé komið í veg fyrir þyngdaraukningu á fullorðinsárum er dregið úr líkunum á að einstaklingur fái sykursýki af gerðinni tvö, hjarta- og æðasjúkdóma og ýmsar gerðir krabbameina.Höfundur er Jóhanna E. Torfadóttir, næringar- og lýðheilsufræðingur og fræðslufulltrúi hjá Krabbameinsfélaginu.Heimildir 1: https://www.bmj.com/content/352/bmj.h6704 2: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28228484 3: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Impact+of+the+Berkeley+Excise+Tax+on+Sugar-Sweetened+Beverage+Consumption Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ríkisreknar ofsóknir Sigurður Einarsson Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Saklausir menn í fangelsi Tinna Brynjólfsdóttir Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Sjá meira
Hár líkamsþyngdarstuðull er staðfestur áhættuþáttur krabbameina í 12 líffærum. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu á vegum Alþjóðakrabbameinssjóðisins (WCRF) sem birt var fyrr á þessu ári. Líkamsþyngdarstuðull (þyngd deilt með hæð í öðru veldi) hefur verið notaður í rannsóknum til að meta tengsl við sjúkdóma og dánartíðni. Almennt er lægsta sjúkdóms- og dánartíðni meðal einstaklinga sem eru með líkamsþyngdarstuðul á bilinu 18,5 til 25 kg/m2. Þó að ekki sé hægt að gera greinarmun á fitu- og vöðvamassa út frá líkamsþyngdarstuðli og hann henti því verr til að meta heilsu á einstaklingsgrundvelli þá hentar líkamsþyngdarstuðullinn ágætlega til að rannsaka hópa fólks. Áhætta á krabbameini í eftirtöldum líffærum hækkar með hækkandi líkamsþyngdarstuðli (BMI):VélindaBrisiGallblöðruLifurRistli og endaþarmiBrjóstum – greint eftir tíðarhvörfLegiEggjastokkumNýrumMunni, koki og barkarkýliMaga (magaop)Blöðruhálskirtli – langt gengið meinHvað er til ráða?Í skýrslu Alþjóðakrabbameinsrannsóknasjóðsins eru gefnar ráðleggingar til að stuðla að hæfilegri líkamsþyngd og koma í veg fyrir þyngdaraukningu. Þær eru helstar:Hreyfum okkur daglega (minnst 30 mínútur samanlagt á dag t.d. ganga, hjóla, synda og fleira í þeim dúr).Takmörkum skjátíma utan vinnu og skóla (sjónvarp, tölva og snjallsími)Borðum ríflega af heilkornavörum, grænmeti, ávöxtum og baunumTakmörkum neyslu á unnum matvælum sem innihalda mikið af fitu, sterkju og/eða sykriTakmörkum neyslu á drykkjum sem innihalda sykur Þessar ráðleggingar eru í samræmi við þær almennu ráðleggingar um mataræði sem Embætti landlæknis gefur til að tryggja að líkaminn fái nauðsynleg næringarefni og stuðla að góðri heilsu auk þess að minnka líkur á ýmsum langvinnum sjúkdómum, þar með talið krabbameinum. Mikilvægt er að stjórnvöld stuðli að bættri lýðheilsu þjóðarinna. Í þessu tilliti má geta þess að sykurskattur lagður á drykki sem innihalda sykur og/eða sætuefni hefur dregið úr neyslu þessara drykkja bæði í Kaliforníu og Mexíkó (1, 2, 3). Einnig má nefna jákvætt framtak margra vinnustaða að hvetja til hreyfingar til og frá vinnu og meðan á vinnutíma stendur ásamt því að bjóða uppá fjölbreyttan og hollan mat á vinnutíma. Þess konar framtak getur verið jákvæður þáttur í forvörnum gegn margvíslegum sjúkdómum, haft jákvæð áhrif á starfsánægju og mögulega fækkað veikindadögum.Staðan á ÍslandiÍ norrænni rannsókn frá 2017 sem unnin var í samstarfi við Krabbameinsskrá Íslands, var reiknað út hvað hægt væri að koma í veg fyrir mörg krabbameinstilvik á Norðurlöndunum útfrá tíðni ofþyngdar og offitu. Í rannsókninni kemur meðal annars fram að ef að tíðni ofþyngdar og offitu hefði verið 0% á Íslandi árið 2016 þá hefði verið hægt að koma í veg fyrir 13% af krabbameinsgerðum sem tengjast ofþyngd og offitu næstu 30 árin, eða 3000 krabbamein. Mestu áhrifin sáust fyrir krabbamein í brjóstum og ristli en einnig mátti greina mestu hlutfallslegu lækkunina fyrir mein í legbol og vélinda. Ef tíðni ofþyngdar og offitu myndi lækka um 50% á næstu 20 árum þá myndi krabbameinstilvikum fækka um 1050 (5%). Í samanburði við hin Norðurlöndin væri hlutfallslega hægt að koma í veg fyrir fleiri krabbameinstilvik hérlendis þar sem offita fullorðinna er algengari á Íslandi. Þátttakendur í landskönnunum um mataræði Íslendinga hafa gefið upplýsingar um hæð og þyngd á undanförnum áratugum og samkvæmt þessum rannsóknum jókst tíðni offitu meðal fullorðinna frá því að vera 8% árið 1990 upp í 21% árið 2011. Einnig hefur upplýsingum um hæð og þyngd landsmanna verið safnað í rannsókninni „Heilsa & líðan“ á vegum Embættisins og þar sést áframhaldandi aukning í offitu meðal landsmanna. Slík þróun hefur ekki sést undanfarin ár hjá grunnskólabörnum á höfuðborgarsvæðinu þar sem tíðni offitu hefur staðið í stað eða jafnvel minnkað og því mikilvægt að huga áfram vel að umgjörð grunnskóla en líka framhaldsskóla, háskóla og vinnustaða á landinu til að auðvelda öllum aðgengi að hollum og fjölbreyttum máltíðum og hreyfingu en líka að sérfræðingum sem sérhæfa sig í heilsutengdum málefnum. Aukin offita meðal landsmanna undirstrikar þörfina fyrir forvarnir og meðferðarmöguleika hjá stjórnvöldum, svo sem að koma á sykurskatti á gosdrykki en rannsóknir sýna bein tengsl milli neyslu slíkra drykkja og þyngdaraukningar. Sé komið í veg fyrir þyngdaraukningu á fullorðinsárum er dregið úr líkunum á að einstaklingur fái sykursýki af gerðinni tvö, hjarta- og æðasjúkdóma og ýmsar gerðir krabbameina.Höfundur er Jóhanna E. Torfadóttir, næringar- og lýðheilsufræðingur og fræðslufulltrúi hjá Krabbameinsfélaginu.Heimildir 1: https://www.bmj.com/content/352/bmj.h6704 2: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28228484 3: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Impact+of+the+Berkeley+Excise+Tax+on+Sugar-Sweetened+Beverage+Consumption
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun