Gyðjan vitjaði Valgerðar í draumi Bryndís Silja Pálmadóttir skrifar 28. apríl 2018 08:30 Félagsráðgjafinn Valgerður Bjarnadóttir segir fólk hafa leitað að gyðjum í álfum, dýrlingum eða jafnvel Grýlu sjálfri eftir að trúarbrögð urðu karllægari. Fréttablaðið/Auðunn Gyðjutrú er ein þeirra trúar sem liggur þvert á ýmis skipulagðari trúarbrögð, en hún stendur líka sjálfstæð utan trúarbragða. Félagsráðgjafinn Valgerður Bjarnadóttir segir fólk hafa leitað að gyðjum í álfum, dýrlingum eða jafnvel Grýlu sjálfri eftir að trúarbrögð urðu karllægari. Hún segir líka gyðjutrú fara vaxandi um heim allan, en fyrst og fremst snúist gyðjutrú um tengsl við náttúruna og sjálfa sig. Valgerður rekur starfsemi undir heitinu Vanadís, þar sem hún kennir meðal annars sjálfsþekkingarnámskeið og veitir fólki leiðsögn, ráðgjöf og handleiðslu. Hún segist hafa orðið upptekin af gyðjum eftir að þær blönduðust inn í hugmyndir hennar um Guð og Jesú í gegnum Tarzan, Artúrs sögu og fleiri ævintýri. „Ég hef í rauninni alla tíð verið trúuð, móðuramma mín var þessi gamaldags, guðhrædda kona sem trúði á Jesú en trúði líka á álfa. Hún hafði leikið sér með álfum þegar hún var lítil stelpa og sagði mér ótal sögur af þeim,“ segir Valgerður og brosir meðan hún rifjar upp þessi fyrstu ár mótunarár trúarlífs síns. „Svo fullorðnast ég og fer að verða leitandi. Ég fer í gegnum tímabil þar sem ég verð mjög upptekin af Maríu mey.“ Á þessum tíma fannst Valgerði því María mey uppfylla þann kvenleika sem að vissu leyti virðist vanta í kristna trú. „Þetta var náttúrulega það sem ég saknaði þegar ég fór í kirkju eða las um kristni, mér fannst gyðjan vera fjarverandi. Þetta var bara faðir, sonur og heilagur andi, hin heilaga karllæga þrenning og á þessum tíma voru allir prestarnir karlar.“ Í kring um 1990 uppgötvaði Valgerður hugmyndafræði sjamanisma, sem er nátengdur gyðjutrú. „Sjamanisminn hefur verið til um allan heim og liggur í rótum okkar allra, hann snýst um það að við séum hluti af náttúrunni og jafnvægi milli kven- og karlafla skiptir máli. Þetta passaði vel inn í hugsjónir mínar,“ segir Valgerður sem segir baráttu sína fyrir jafnrétti kynjanna hafa blandast inn í þessar hugmyndir „Sjamanismi er kannski fyrst og fremst lífsnálgun, eða leið til að lifa lífinu út frá hugmyndum eða hugsjónum. Út frá þessu óx svo áhugi minn á gyðjum og gyðjunni sem hluta af náttúrunni.“ Nokkrum árum síðar lá leið Valgerðar til Bandaríkjanna þar sem hún fór í framhaldsnám í andlegum fræðum kvenna. Hluti af því námi var menningarsaga og trúarheimspeki út frá femínísku sjónarhorni. „Þar lærði ég ýmislegt sem ég hafði ekki lært í mannkynssögunni. Til dæmis það að karlar hefðu ekki alltaf verið ráðandi og að það hefði ekki alltaf verið stríð, eða valdamisvægi í heiminum,“ segir Valgerður ákveðin. Valgerður segir gyðjutrú tvímælalaust fara vaxandi, bæði hér á landi og úti um allan heim. Valgerður ítrekar þó að ekki sé beint um trúarbrögð að ræða, því gyðjutrú á fátt sameiginlegt með skipulögðum trúarbrögðum, heldur leggst þvers og kruss á önnur trúarbrögð. „Áhuginn á gyðjunni vex vegna þess að firringin er orðin svo mikil og við finnum, skynjum og vitum að við erum að stefna fram að brúninni, bæði í umhverfismálum og í allri okkar lífsnálgun.“„Áhuginn á gyðjunni vex vegna þess að firringin er orðin svo mikil.“Fréttablaðið/AuðunnEn hver er þessi gyðja, eða þessar gyðjur? „Grunnhugmyndin um gyðjuna er að í henni er allt. Hún er skapandi og tortímandi, hún nærir og þroskar á meðan hún eyðir líka,“ segir Valgerður og jánkar spurningu blaðamanns um hvort þessi hugmynd sé ekki nátengd hugmyndinni um Móðir náttúru, sem svo margir þekkja. „Við erum öll hluti af heild. Ekkert í heiminum eyðist, við umbreytumst bara og það er mín sýn á gyðjuna.“ Erum við þá að ræða um eina gyðju eða margar? „Nei, það er ekki bara ein gyðja,“ útskýrir Valgerður og segir hugmyndina vera flóknari en svo. Gyðjan virðist því ekki koma í stað alviturs himnaföður, heldur er hugmyndin um gyðjuna margslungin, flókin og fjölbreytt. Valgerður segir að ef rýnt sé í sögu mannsins virðist gyðjan hafa verið miðpunktur trúar allstaðar frá upphafi. „Ef við förum nægilega langt aftur, þá finnum við víða um veröld minjar sem sýna átrúnað á kvenveruna. Stundum eru þessar verur líkar konum, stundum eru þær blanda af konum og dýri, stundum jafnvel kynfæri. Legopið, skapaþríhyrningurinn eða brjóst – þessi sköpunarkraftur konunnar.“ Gyðjurnar eru þó misafmarkaðar, eins og dauðagyðjan, ástargyðjan eða jafnvel gyðja plógsins. „Svo eru líka gyðjur eins og Ísis í Egyptalandi sem er nálægt því að vera svokölluð Mikla gyðja,“ útskýrir Valgerður. Þessar gyðjur bera í sér allt og eru í senn tortímandi, skapandi, nærandi og endurlífgandi. „Þær hafa í sér öll náttúruöflin en hafa ekki beinlínis vilja, þær eru bara þetta afl.“ Hvernig birtist þessi vakning hérna heima á gyðjutrú? „Fólk leitar bæði til mín, en það leitar líka víða. Sumir starfa innan kirkjunnar, eða stundar búddisma eða aðra trú. Þetta eru náttúrulega mest konur, sem mér finnst eðlilegt því það er eðlilegt að konur sýni gyðjunni meiri áhuga en karlar,“ segir Valgerður en ítrekar það að það séu líka til karlar sem hallast að gyðjutrú. „Oft gerist þetta þannig að fólki dreymir draum, eins og mig dreymdi draum og drauma þar sem mér fannst ég vera gyðja eða hitta gyðjuna. Það er alls ekki einsdæmi og það kemur líka fyrir að fólk kemur til mín eftir að því hefur dreymt eitthvað, en það kemur líka eftir að það hefur lent í djúpri kreppu, horfst í augu við dauða eða eigin ófullkomleika.“ Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Hjólhýsabyggðin á Laugarvatni og Húsið á Eyrarbakka Lífið „Þetta var svolítið biblíuleg mynd“ Lífið Páll Óskar genginn í það heilaga: „Besti dagur lífs okkar“ Lífið Veltir fyrir sér hvort hann sé dottinn úr tísku Lífið Líkt við apa og klappað eins og hundi Lífið Krabbameinið sem týndist: „Fyrst sagði ég bara fokk!“ Áskorun Ósanngjarnt hvernig stúlkan var dregin inn í umræðu sem var að miklu leyti „algjör þvæla“ Lífið Svar við spurningu lesanda: Hvað má fróa sér oft í viku? Lífið Kappakstur milli Hjálmars og Magneu Lífið Bein útsending: Heimir Guðjóns og Höddi Magg í einvígi aldarinnar Lífið Fleiri fréttir Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Íslensk strandmenning í brennidepli á Akranesi Þrífst vel í brjálaðri vinnumenningu í New York Samtal við mömmu sem olli straumhvörfum Deilt um hinn dísæta hnakka: Forheimskandi efnishyggja eða vítamínsprauta? Lofar breyttu lífi með fyrirvara „Tækifæri til að pæla í fallegri veruleika eftir dauðann“ Troðfullt í Marshall-húsinu á opnun listrænna systra Tóku saman höndum fyrir Hendi næst Settist í öll sæti Eldborgar og tók 5000 sjálfsmyndir Emils- og Línu-tónskáldið Georg Riedel látið Kristín og Anna tilnefndar til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Hildur Hermóðsdóttir er látin Taka stutt hlé frá leikhúsinu fyrir ferðalög til Perú og Keníu Sjá meira
Gyðjutrú er ein þeirra trúar sem liggur þvert á ýmis skipulagðari trúarbrögð, en hún stendur líka sjálfstæð utan trúarbragða. Félagsráðgjafinn Valgerður Bjarnadóttir segir fólk hafa leitað að gyðjum í álfum, dýrlingum eða jafnvel Grýlu sjálfri eftir að trúarbrögð urðu karllægari. Hún segir líka gyðjutrú fara vaxandi um heim allan, en fyrst og fremst snúist gyðjutrú um tengsl við náttúruna og sjálfa sig. Valgerður rekur starfsemi undir heitinu Vanadís, þar sem hún kennir meðal annars sjálfsþekkingarnámskeið og veitir fólki leiðsögn, ráðgjöf og handleiðslu. Hún segist hafa orðið upptekin af gyðjum eftir að þær blönduðust inn í hugmyndir hennar um Guð og Jesú í gegnum Tarzan, Artúrs sögu og fleiri ævintýri. „Ég hef í rauninni alla tíð verið trúuð, móðuramma mín var þessi gamaldags, guðhrædda kona sem trúði á Jesú en trúði líka á álfa. Hún hafði leikið sér með álfum þegar hún var lítil stelpa og sagði mér ótal sögur af þeim,“ segir Valgerður og brosir meðan hún rifjar upp þessi fyrstu ár mótunarár trúarlífs síns. „Svo fullorðnast ég og fer að verða leitandi. Ég fer í gegnum tímabil þar sem ég verð mjög upptekin af Maríu mey.“ Á þessum tíma fannst Valgerði því María mey uppfylla þann kvenleika sem að vissu leyti virðist vanta í kristna trú. „Þetta var náttúrulega það sem ég saknaði þegar ég fór í kirkju eða las um kristni, mér fannst gyðjan vera fjarverandi. Þetta var bara faðir, sonur og heilagur andi, hin heilaga karllæga þrenning og á þessum tíma voru allir prestarnir karlar.“ Í kring um 1990 uppgötvaði Valgerður hugmyndafræði sjamanisma, sem er nátengdur gyðjutrú. „Sjamanisminn hefur verið til um allan heim og liggur í rótum okkar allra, hann snýst um það að við séum hluti af náttúrunni og jafnvægi milli kven- og karlafla skiptir máli. Þetta passaði vel inn í hugsjónir mínar,“ segir Valgerður sem segir baráttu sína fyrir jafnrétti kynjanna hafa blandast inn í þessar hugmyndir „Sjamanismi er kannski fyrst og fremst lífsnálgun, eða leið til að lifa lífinu út frá hugmyndum eða hugsjónum. Út frá þessu óx svo áhugi minn á gyðjum og gyðjunni sem hluta af náttúrunni.“ Nokkrum árum síðar lá leið Valgerðar til Bandaríkjanna þar sem hún fór í framhaldsnám í andlegum fræðum kvenna. Hluti af því námi var menningarsaga og trúarheimspeki út frá femínísku sjónarhorni. „Þar lærði ég ýmislegt sem ég hafði ekki lært í mannkynssögunni. Til dæmis það að karlar hefðu ekki alltaf verið ráðandi og að það hefði ekki alltaf verið stríð, eða valdamisvægi í heiminum,“ segir Valgerður ákveðin. Valgerður segir gyðjutrú tvímælalaust fara vaxandi, bæði hér á landi og úti um allan heim. Valgerður ítrekar þó að ekki sé beint um trúarbrögð að ræða, því gyðjutrú á fátt sameiginlegt með skipulögðum trúarbrögðum, heldur leggst þvers og kruss á önnur trúarbrögð. „Áhuginn á gyðjunni vex vegna þess að firringin er orðin svo mikil og við finnum, skynjum og vitum að við erum að stefna fram að brúninni, bæði í umhverfismálum og í allri okkar lífsnálgun.“„Áhuginn á gyðjunni vex vegna þess að firringin er orðin svo mikil.“Fréttablaðið/AuðunnEn hver er þessi gyðja, eða þessar gyðjur? „Grunnhugmyndin um gyðjuna er að í henni er allt. Hún er skapandi og tortímandi, hún nærir og þroskar á meðan hún eyðir líka,“ segir Valgerður og jánkar spurningu blaðamanns um hvort þessi hugmynd sé ekki nátengd hugmyndinni um Móðir náttúru, sem svo margir þekkja. „Við erum öll hluti af heild. Ekkert í heiminum eyðist, við umbreytumst bara og það er mín sýn á gyðjuna.“ Erum við þá að ræða um eina gyðju eða margar? „Nei, það er ekki bara ein gyðja,“ útskýrir Valgerður og segir hugmyndina vera flóknari en svo. Gyðjan virðist því ekki koma í stað alviturs himnaföður, heldur er hugmyndin um gyðjuna margslungin, flókin og fjölbreytt. Valgerður segir að ef rýnt sé í sögu mannsins virðist gyðjan hafa verið miðpunktur trúar allstaðar frá upphafi. „Ef við förum nægilega langt aftur, þá finnum við víða um veröld minjar sem sýna átrúnað á kvenveruna. Stundum eru þessar verur líkar konum, stundum eru þær blanda af konum og dýri, stundum jafnvel kynfæri. Legopið, skapaþríhyrningurinn eða brjóst – þessi sköpunarkraftur konunnar.“ Gyðjurnar eru þó misafmarkaðar, eins og dauðagyðjan, ástargyðjan eða jafnvel gyðja plógsins. „Svo eru líka gyðjur eins og Ísis í Egyptalandi sem er nálægt því að vera svokölluð Mikla gyðja,“ útskýrir Valgerður. Þessar gyðjur bera í sér allt og eru í senn tortímandi, skapandi, nærandi og endurlífgandi. „Þær hafa í sér öll náttúruöflin en hafa ekki beinlínis vilja, þær eru bara þetta afl.“ Hvernig birtist þessi vakning hérna heima á gyðjutrú? „Fólk leitar bæði til mín, en það leitar líka víða. Sumir starfa innan kirkjunnar, eða stundar búddisma eða aðra trú. Þetta eru náttúrulega mest konur, sem mér finnst eðlilegt því það er eðlilegt að konur sýni gyðjunni meiri áhuga en karlar,“ segir Valgerður en ítrekar það að það séu líka til karlar sem hallast að gyðjutrú. „Oft gerist þetta þannig að fólki dreymir draum, eins og mig dreymdi draum og drauma þar sem mér fannst ég vera gyðja eða hitta gyðjuna. Það er alls ekki einsdæmi og það kemur líka fyrir að fólk kemur til mín eftir að því hefur dreymt eitthvað, en það kemur líka eftir að það hefur lent í djúpri kreppu, horfst í augu við dauða eða eigin ófullkomleika.“
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Hjólhýsabyggðin á Laugarvatni og Húsið á Eyrarbakka Lífið „Þetta var svolítið biblíuleg mynd“ Lífið Páll Óskar genginn í það heilaga: „Besti dagur lífs okkar“ Lífið Veltir fyrir sér hvort hann sé dottinn úr tísku Lífið Líkt við apa og klappað eins og hundi Lífið Krabbameinið sem týndist: „Fyrst sagði ég bara fokk!“ Áskorun Ósanngjarnt hvernig stúlkan var dregin inn í umræðu sem var að miklu leyti „algjör þvæla“ Lífið Svar við spurningu lesanda: Hvað má fróa sér oft í viku? Lífið Kappakstur milli Hjálmars og Magneu Lífið Bein útsending: Heimir Guðjóns og Höddi Magg í einvígi aldarinnar Lífið Fleiri fréttir Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Íslensk strandmenning í brennidepli á Akranesi Þrífst vel í brjálaðri vinnumenningu í New York Samtal við mömmu sem olli straumhvörfum Deilt um hinn dísæta hnakka: Forheimskandi efnishyggja eða vítamínsprauta? Lofar breyttu lífi með fyrirvara „Tækifæri til að pæla í fallegri veruleika eftir dauðann“ Troðfullt í Marshall-húsinu á opnun listrænna systra Tóku saman höndum fyrir Hendi næst Settist í öll sæti Eldborgar og tók 5000 sjálfsmyndir Emils- og Línu-tónskáldið Georg Riedel látið Kristín og Anna tilnefndar til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Hildur Hermóðsdóttir er látin Taka stutt hlé frá leikhúsinu fyrir ferðalög til Perú og Keníu Sjá meira