Húsnæðismálin – litlu og stóru lausnirnar Gunnar Axel Axelsson skrifar 13. febrúar 2018 07:00 Nú þegar er of mikil og langvarandi spenna á húsnæðismarkaði. Það birtist m.a. í stöðugt hækkandi söluverði húsnæðis, háu leiguverði, löngum biðlistum eftir félagslegu húsnæði og erfiðri stöðu margra hópa, ekki síst þeirra sem eru að stíga sín fyrstu spor á húsnæðismarkaði. Þetta eru staðreyndir sem öllum eru löngu kunnar. Hingað til hefur umræðan að mestu leyti snúist um leiðir til að auka framboð af hefðbundnu íbúðarhúsnæði en síður um eðli þeirrar eftirspurnar sem ræður ferðinni. Ef árangur á að nást verður hins vegar að horfa til fleiri þátta og koma fram með fleiri og fjölbreyttari lausnir.En hverjar eru lausnirnar? Í þessu sambandi er mikilvægt að hafa í huga að flestar lausnir í húsnæðismálum eru í eðli sínu langtímalausnir. Ákvarðanir stjórnvalda og inngrip geta vissulega skipt máli en oftast koma áhrifin ekki fram fyrr en nokkuð löngu síðar, oftast einhverjum árum eftir að ákvarðanir eru teknar og hafist er handa við ný verkefni eða breytingar á húsnæðiskerfinu eru innleiddar. Á þessu eru hins vegar undantekningar og í ljósi þeirra ríku almannahagsmuna sem eru í húfi verða stjórnvöld að horfa til þeirra líka.Gisting fyrir ferðamenn og tímabundið vinnuafl Á meðal raunverulegra áhrifaþátta er eftirspurn ferðamanna eftir gistingu í húsnæði sem hvorki er skipulagt né byggt undir gistiþjónustu og sömuleiðis eftirspurn þeirra sem koma hingað tímabundið til starfa, t.d. í byggingariðnaði. Að ætla að leysa húsnæðisþarfir þessara hópa með varanlegum húsnæðislausnum er hvorki raunhæft né þjóðhagslega hagkvæmt. Þarfir þessara hópa þarf að leysa með viðeigandi hætti þannig að tryggt sé að ferðamenn sem hingað vilja koma fái gistingu við hæfi og tímabundið vinnuafl sem hingað kemur njóti sömuleiðis viðunandi skilyrða og kjara. Í ljósi þess augljósa og brýna vanda sem blasir við í húsnæðismálum á höfuðborgarsvæðinu er að sumu leyti óskiljanlegt hvers vegna sveitarfélögin hafa ekki gripið inn í á þeim sviðum þar sem þeim er það klárlega mögulegt og áhrifin eru skjótvirkari.Þurfum ekki að finna upp hjólið Í löndunum í kringum okkur er hægt að finna mörg dæmi um viðlíka þróun og sömuleiðis dæmi um skynsamlegar lausnir. Í Amsterdam, sem dæmi, brugðust stjórnvöld við og settu AirBnB það skilyrði að almenn útleiga á íbúðarhúsnæði til ferðamanna væri háð þeirri takmörkun að húseigandi byggi í viðkomandi fasteign, ella væri útleigan takmörkuð við 60 gistinætur á ári. Áhrifin af þessu inngripi þarlendra stjórnvalda voru mjög jákvæð og til hagsbóta fyrir almenning. Borgaryfirvöld ætla þó ekki að láta staðar numið heldur ætla þau að takmarka útleigu við 30 daga á ári frá og með næsta ári. Ekki liggja fyrir nákvæmar tölur um umfang þessarar starfsemi hér á landi en flest bendir til þess að umfangið, og þar með áhrifin á innlendan húsnæðismarkað, séu umtalsvert meiri hér á landi en víðast hvar annars staðar, m.a. í Hollandi. Það sama má segja um áhrif sístækkandi hóps sem kemur hingað til tímabundinna starfa. Hingað koma mörg þúsund manns á hverju ári til að vinna tímabundið og margt sem bendir til þess að í allt of mörgum tilvikum búi þessi hópur við óviðunandi aðstæður. Lausn á málefnum þessa hóps er því brýn og þar fara saman hagsmunir þeirra sem hér búa að staðaldri og þeirra sem koma hingað tímabundið til starfa.Sveitarfélögin ráða ferðinni Til að mæta þeim sveiflum sem eru í fjölda þeirra sem hingað koma til tímabundinna starfa verður að skapa viðunandi framboð af húsnæðislausnum, lausnum sem eru af gæðum sem hópurinn leitar eftir og telst í samræmi við þær almennu kröfur sem við gerum hér á landi varðandi tímabundið húsnæði. Sem betur fer eru til ákjósanlegar lausnir sem ekki kalla á varanlegar og tímafrekar framkvæmdir , t.d. einingahúsnæði sem hægt er að reisa á skömmum tíma og hægt er að flytja milli staða ef þess reynist þörf. Það ætti í raun að vera baráttumál ekki aðeins sveitarfélaganna heldur einnig og ekki síður stéttarfélaganna að vinna að framgangi slíkra lausna. Þar fara hagsmunir allra félagsmanna saman, bæði þeirra sem þurfa á tímabundnu en góðu húsnæði á eðlilegum kjörum að halda en ekki síður allra hinna sem þurfa á húsnæði að halda til lengri tíma. Þá skal heldur ekki vanmeta áhrif óæskilegrar verðþróunar húsnæðis á þróun kaupmáttar og almenn lífskjör í landinu.Næstu skref Ef halda á aftur af verðbólgu hér á landi og tryggja efnahagslegan og félagslegan stöðuleika er nauðsynlegt að greina vandann og koma augljósum og hagkvæmum lausnum í framkvæmd. Samtök fyrirtækja í byggingariðnaði og ferðaþjónustu og fulltrúar verkalýðshreyfingarinnar þurfa að opna á samtal sín í milli og sveitarfélögin verða sömuleiðis að koma með virkum hætti að því borði. Það er í þeirra valdi að takmarka útleigu almenns íbúðarhúsnæðis í tengslum við ferðaþjónustu og skapa grundvöll fyrir uppbyggingu húsnæðislausna í samræmi við þarfir þess fólks sem hingað kemur til tímabundinna starfa.Höfundur er bæjarfulltrúi Samfylkingarinnar í Hafnarfirði Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ríkisreknar ofsóknir Sigurður Einarsson Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Saklausir menn í fangelsi Tinna Brynjólfsdóttir Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Sjá meira
Nú þegar er of mikil og langvarandi spenna á húsnæðismarkaði. Það birtist m.a. í stöðugt hækkandi söluverði húsnæðis, háu leiguverði, löngum biðlistum eftir félagslegu húsnæði og erfiðri stöðu margra hópa, ekki síst þeirra sem eru að stíga sín fyrstu spor á húsnæðismarkaði. Þetta eru staðreyndir sem öllum eru löngu kunnar. Hingað til hefur umræðan að mestu leyti snúist um leiðir til að auka framboð af hefðbundnu íbúðarhúsnæði en síður um eðli þeirrar eftirspurnar sem ræður ferðinni. Ef árangur á að nást verður hins vegar að horfa til fleiri þátta og koma fram með fleiri og fjölbreyttari lausnir.En hverjar eru lausnirnar? Í þessu sambandi er mikilvægt að hafa í huga að flestar lausnir í húsnæðismálum eru í eðli sínu langtímalausnir. Ákvarðanir stjórnvalda og inngrip geta vissulega skipt máli en oftast koma áhrifin ekki fram fyrr en nokkuð löngu síðar, oftast einhverjum árum eftir að ákvarðanir eru teknar og hafist er handa við ný verkefni eða breytingar á húsnæðiskerfinu eru innleiddar. Á þessu eru hins vegar undantekningar og í ljósi þeirra ríku almannahagsmuna sem eru í húfi verða stjórnvöld að horfa til þeirra líka.Gisting fyrir ferðamenn og tímabundið vinnuafl Á meðal raunverulegra áhrifaþátta er eftirspurn ferðamanna eftir gistingu í húsnæði sem hvorki er skipulagt né byggt undir gistiþjónustu og sömuleiðis eftirspurn þeirra sem koma hingað tímabundið til starfa, t.d. í byggingariðnaði. Að ætla að leysa húsnæðisþarfir þessara hópa með varanlegum húsnæðislausnum er hvorki raunhæft né þjóðhagslega hagkvæmt. Þarfir þessara hópa þarf að leysa með viðeigandi hætti þannig að tryggt sé að ferðamenn sem hingað vilja koma fái gistingu við hæfi og tímabundið vinnuafl sem hingað kemur njóti sömuleiðis viðunandi skilyrða og kjara. Í ljósi þess augljósa og brýna vanda sem blasir við í húsnæðismálum á höfuðborgarsvæðinu er að sumu leyti óskiljanlegt hvers vegna sveitarfélögin hafa ekki gripið inn í á þeim sviðum þar sem þeim er það klárlega mögulegt og áhrifin eru skjótvirkari.Þurfum ekki að finna upp hjólið Í löndunum í kringum okkur er hægt að finna mörg dæmi um viðlíka þróun og sömuleiðis dæmi um skynsamlegar lausnir. Í Amsterdam, sem dæmi, brugðust stjórnvöld við og settu AirBnB það skilyrði að almenn útleiga á íbúðarhúsnæði til ferðamanna væri háð þeirri takmörkun að húseigandi byggi í viðkomandi fasteign, ella væri útleigan takmörkuð við 60 gistinætur á ári. Áhrifin af þessu inngripi þarlendra stjórnvalda voru mjög jákvæð og til hagsbóta fyrir almenning. Borgaryfirvöld ætla þó ekki að láta staðar numið heldur ætla þau að takmarka útleigu við 30 daga á ári frá og með næsta ári. Ekki liggja fyrir nákvæmar tölur um umfang þessarar starfsemi hér á landi en flest bendir til þess að umfangið, og þar með áhrifin á innlendan húsnæðismarkað, séu umtalsvert meiri hér á landi en víðast hvar annars staðar, m.a. í Hollandi. Það sama má segja um áhrif sístækkandi hóps sem kemur hingað til tímabundinna starfa. Hingað koma mörg þúsund manns á hverju ári til að vinna tímabundið og margt sem bendir til þess að í allt of mörgum tilvikum búi þessi hópur við óviðunandi aðstæður. Lausn á málefnum þessa hóps er því brýn og þar fara saman hagsmunir þeirra sem hér búa að staðaldri og þeirra sem koma hingað tímabundið til starfa.Sveitarfélögin ráða ferðinni Til að mæta þeim sveiflum sem eru í fjölda þeirra sem hingað koma til tímabundinna starfa verður að skapa viðunandi framboð af húsnæðislausnum, lausnum sem eru af gæðum sem hópurinn leitar eftir og telst í samræmi við þær almennu kröfur sem við gerum hér á landi varðandi tímabundið húsnæði. Sem betur fer eru til ákjósanlegar lausnir sem ekki kalla á varanlegar og tímafrekar framkvæmdir , t.d. einingahúsnæði sem hægt er að reisa á skömmum tíma og hægt er að flytja milli staða ef þess reynist þörf. Það ætti í raun að vera baráttumál ekki aðeins sveitarfélaganna heldur einnig og ekki síður stéttarfélaganna að vinna að framgangi slíkra lausna. Þar fara hagsmunir allra félagsmanna saman, bæði þeirra sem þurfa á tímabundnu en góðu húsnæði á eðlilegum kjörum að halda en ekki síður allra hinna sem þurfa á húsnæði að halda til lengri tíma. Þá skal heldur ekki vanmeta áhrif óæskilegrar verðþróunar húsnæðis á þróun kaupmáttar og almenn lífskjör í landinu.Næstu skref Ef halda á aftur af verðbólgu hér á landi og tryggja efnahagslegan og félagslegan stöðuleika er nauðsynlegt að greina vandann og koma augljósum og hagkvæmum lausnum í framkvæmd. Samtök fyrirtækja í byggingariðnaði og ferðaþjónustu og fulltrúar verkalýðshreyfingarinnar þurfa að opna á samtal sín í milli og sveitarfélögin verða sömuleiðis að koma með virkum hætti að því borði. Það er í þeirra valdi að takmarka útleigu almenns íbúðarhúsnæðis í tengslum við ferðaþjónustu og skapa grundvöll fyrir uppbyggingu húsnæðislausna í samræmi við þarfir þess fólks sem hingað kemur til tímabundinna starfa.Höfundur er bæjarfulltrúi Samfylkingarinnar í Hafnarfirði
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun